Празникот Велики поклади или попознат кај народот како прочка е седум недели пред Велигден. Ова е последен ден пред стартот на големиот седумнеделен пост. Прочка е обичај што Велгоштани го негуваат години наназад. Како поим ова име се користи да се означат четирите големи годишни пости, односно последниот ден пред постите. Во народот овој поим се користи да се означи последниот ден од сирната недела, почетокот на велигденските пости или најчесто денот кога се простуваме со најблиските.
Освен црковното одредување на датумот проштавањето (санкционирано во библиската митологија преку неделата на блудниот син и неделата на Митар и Фарисеј) и некои обредни дејствија, кои се одржуваат во црквите, нема други христијански елементи во комплексот обреди кои јасно покажуваат пагански карактер. Христијанската скрама на овие обичаи е резултат од црковната пракса од времето на воспоставување на христијанството (првите векови на нашата ера) кога деновите од паганскиот годишен календарски циклус се врзуваат за некои христијански светци или периоди од христијанскиот календар, со цел тие обичаи да се христијанизираат велат етнолозите.
“Потеклото на овие обичаи треба да го фундираме во поширокиот комплекс обичаи, обичаи под маски што се среќаваат на целиот свет. Културната генетика на овој обичај на Балканот треба да ја бараме во општата автохтона илирско – трачка , грчка и римска основа во симбиоза со културите што се приклучиле подоцна и се резултат на долга социјална и економска взаемност. Тешко би било да се доведат во прашање индоевропските корени на оваа културна одлика. За тоа индикативно говори распространетоста и големата сличност во изведувањето на обичајот низ целиот ареал каде живеат народи од индоевропската група на народи. Потеклото на овие обичаи Антониевиќ го изведува од дионизиските свечености изведувани во античко и предантичко време, а пак овие од старите обичаи за плодност со анимистички карактер. Чајканович предност му дава на култот на мртвите. Факт е дека во Стариот Рим на 17 декември се одржувале маскирани поворки во чест на богот Сатурн, наречени сатурналии. По други извори овие свечености се одржувале кога момчињата оделе во една пештера на палатинскиот брег наречена Луперкал (место на волците каде, по митот за Ромул и Рем волчицата ги задоила митските основачи на градот). Тие таму жртвувале пес и неколку кози, па се мачкале со крвта од закланите животни. Некои елементи од тој комплекс обичаи се сочувани кај разни народи во Европа, па и кај нас (василичарскиот обреден леб, коцкањето на Василица и слично“, вели етнологот Александар Цветковски.
Според него комплексот обичаи, обичаи под маски е покриен (санкциониран) со древната митологија т.е. со разни митови, свети приказни кои се кај нас изгубени или задржани во рудиментирана форма. “Во тие митови се опишува владеачкиот поредок и ред на работите во времето кога и настанал истиот со цел да послужи како регулатив на затеченото. По форма тоа се митови за постанокот (на нештата) и во нив се опишува вселенската драма кога е настанат светот или некои негови елементи (може да е опишана извесна промена на состојбата која наводно се случила после некој крај, а за тој премин со нееволутивна содржина методологијата се состои во граничник кој се нарекува различно, но најчесто потоп, хаос, владеење на нечестивиот и сл). Така, обредната поворка е потсетување на светите вистини кажани во митот, а во врска со нашето постоење. Иако се тие митови изгубени, покриени со понови слоеви, сепак елементи од нив се сочувани преку извонредната виталност на формата, преку можноста за рекомбинирање на составните делови на митот (уземи или митеми), преку инкорпорација на тие составни делови во други митолошки комплекси и на крајот преку заменливоста на ликовите во тие приказни кое нема да ја измени структурата на пораката (а кое има голема методолошка вредност во прифаќањето на митот како национален, свој)“, вели Цветковски. Тој раскажува дека за староста на овие обичаи се дознава од разни пишани извори или сликовни претстави.
“Во некои пештери кои датираат длабоко од праисторијата се среќаваат слики на играчи преправени во животни. Народите кои се занимаваат претежно со лов носеле животински маски за да му се прикрадат на дивечот имитирајќи го. Тоа немало само прагматична вредност и цел. Во согласност со првиот принцип на магијата дека истото произведува исто, се делува и на плодноста на животинските врсти кои се добри за јадење. Истите магиски пориви ги среќаваме и десетина илјади години подоцна во магијата за плодност на полињата. Изворната функција на обичаите под маски изгубена и заменета со нови објаснувања, формата го конзервирала периодот кога овие обичаи (во свеста на оние кои ги изведувале) значеле живот и биле непобитна стварност. Што се однесува до раскалашеното однесување на учесниците во маскираните поворки, ласцивните движења, удирањето со стаповите (симболизираат фалус), носењето торби со пепел, (симболизира вулва) и сл. може да се каже дека се тоа елементи кои треба да придонесат за зголемување на плодноста воопшто (кај луѓето, растенијата и животните). Пишани материјали по оваа тема во историјата има многу но да ги напоменам само Менадите – идолопоклонички на Диониз во Грција, кои трчале по планините носејќи маски и срнечки кожи, во екстаза раскинувале живи животни и сирови ги јаделе. Сите тие верувале дека го јадат самиот бог“, вели Цветковски.
Маските не биле во употреба се до првите десетлетија на овој век. Тоа е дојдено преку јудео – еспањол говорот на македонските Евреи во форма маскара – како навредлив збор. Пред тоа се употребувал зборот сурат од истозвучниот арапски збор, кој сме го примиле преку Турците, што значи образ, физиономија.